Na de rellen in het Verenigd Koninkrijk werd in Nederland de vraag gesteld of we zo'n situatie hier ook mogen verwachten. Waarom niet?
Ook in dit land zijn er groepen die inmiddels ver genoeg afstaan van de maatschappij om zich niets meer aan te trekken van het sociale contract met de samenleving. Jonge werklozen, vroegtijdige schoolverlaters zonder baan, niet-geïntegreerde allochtonen; ze zijn verongelijkt, onopgevoed, hebben weinig besef van het mijn en dijn. En ook hier zijn bestuurders, bankiers en managers die bonussen en vertrekpremies bedisselen en die zich niet druk maken om de maatschappelijke verantwoordelijkheden die bij hun status horen.Links en rechts mogen in woord en gebaar dan lijnrecht tegenover elkaar staan, de laatste decennia liepen ze wel stevig gearmd over het pad van de individuele vrijheid. Een van de bijeffecten van die ik-gerichtheid is wat rechtsfilosoof Andreas Kinneging in zijn essaybundel 'De geografie van goed en kwaad' omschrijft als pseudotolerantie; een mooi woord voor iets heel banaals: onverschilligheid. Onder het mom van tolerantie hebben we elkaar nadrukkelijk met rust gelaten, we hebben geleerd met onszelf bezig te zijn, alleen voor onszelf verantwoordelijk te zijn. Vervolgens hebben we dit onze kinderen ingeprent. Tot slot hebben we onszelf afgekeerd van de ander zodat we hem niet meer hoeven aan te spreken op storend gedrag.
Inmiddels leven we in een land met zestien miljoen koninkrijkjes. Behalve onverschillig voor de ander zijn we mondig en weerbaar. We eisen genoegdoening voor het 'leed' dat ons wordt aangedaan. Met dank aan de massamedia hebben we een amusante schuld- en afrekencultuur ontwikkeld. Tv-programma's als 'Medische Missers', 'Radar', 'De rijdende rechter', 'Kassa', 'Breekijzer', het zijn hedendaagse publieke schavotten waarop kwaad wordt vergolden en schulden worden vereffend. Waar is het besef dat geluk en ongeluk in het leven hand in hand gaan en dat we in deze maatschappij veel meer evenwicht hebben in wel en wee dan elders in de wereld? Iedere misstap van de ander moet worden gecompenseerd. Het lijkt of we steeds verder afdrijven van begrip en vergeving.
Moeten we van elkaar houden? vraagt Bas Heijne zich in zijn gelijknamige essaybundel af. Nee, maar we moeten wél iets anders, iets heel saais en bovendien erg uncool: we moeten rekening met elkaar houden. Of die ander nu jong, oud, arm, ziek, behoeftig, auto- of allochtoon, of mijn buurman is. Waarom? Omdat we allemaal, bewust of onbewust, weten dat we samen het best af zijn. Die 'ander' gaat namelijk niet weg, dat zou een misvatting zijn; de voorbeeldige mens bestaat niet, altijd zullen er lastige, moeilijk in de samenleving in te passen mensen zijn. Altijd zal er tuig zijn, altijd domme, luie mensen, altijd verschoppelingen. Misschien zit u ooit zelf in de hoek waar de klappen vallen.
Er zijn mensen die zeggen dat ze niks hebben met binding en dat ze dus ook niet veel op hebben met begrip. Stel je eens een samenleving voor zonder empathie, zonder begrip voor elkaar, maar wel met een uitermate goed ontwikkeld gevoel voor rechtvaardigheid en een niets en niemand ontziende rechtspraak.
Is zoiets leefbaar? Het zou een ijskoude maatschappij zijn. Niet een maatschappij waarin je wilt leven, maar wel één waarin je zou kúnnen leven. Er is geen anarchie, geen chaos. Alleen rechtvaardigheid. Maar de warmte ontbreekt. Wie begrip heeft, wie kan vergeven, kan ondanks alles het mooie in de ander zien. Wie geen begrip heeft voor de ander, wie zich niet langer betrokken voelt, die ziet het mooie in het leven niet.
Inmiddels leven we in een land met zestien miljoen koninkrijkjes. Behalve onverschillig voor de ander zijn we mondig en weerbaar. We eisen genoegdoening voor het 'leed' dat ons wordt aangedaan. Met dank aan de massamedia hebben we een amusante schuld- en afrekencultuur ontwikkeld. Tv-programma's als 'Medische Missers', 'Radar', 'De rijdende rechter', 'Kassa', 'Breekijzer', het zijn hedendaagse publieke schavotten waarop kwaad wordt vergolden en schulden worden vereffend. Waar is het besef dat geluk en ongeluk in het leven hand in hand gaan en dat we in deze maatschappij veel meer evenwicht hebben in wel en wee dan elders in de wereld? Iedere misstap van de ander moet worden gecompenseerd. Het lijkt of we steeds verder afdrijven van begrip en vergeving.
Moeten we van elkaar houden? vraagt Bas Heijne zich in zijn gelijknamige essaybundel af. Nee, maar we moeten wél iets anders, iets heel saais en bovendien erg uncool: we moeten rekening met elkaar houden. Of die ander nu jong, oud, arm, ziek, behoeftig, auto- of allochtoon, of mijn buurman is. Waarom? Omdat we allemaal, bewust of onbewust, weten dat we samen het best af zijn. Die 'ander' gaat namelijk niet weg, dat zou een misvatting zijn; de voorbeeldige mens bestaat niet, altijd zullen er lastige, moeilijk in de samenleving in te passen mensen zijn. Altijd zal er tuig zijn, altijd domme, luie mensen, altijd verschoppelingen. Misschien zit u ooit zelf in de hoek waar de klappen vallen.
Er zijn mensen die zeggen dat ze niks hebben met binding en dat ze dus ook niet veel op hebben met begrip. Stel je eens een samenleving voor zonder empathie, zonder begrip voor elkaar, maar wel met een uitermate goed ontwikkeld gevoel voor rechtvaardigheid en een niets en niemand ontziende rechtspraak.
Is zoiets leefbaar? Het zou een ijskoude maatschappij zijn. Niet een maatschappij waarin je wilt leven, maar wel één waarin je zou kúnnen leven. Er is geen anarchie, geen chaos. Alleen rechtvaardigheid. Maar de warmte ontbreekt. Wie begrip heeft, wie kan vergeven, kan ondanks alles het mooie in de ander zien. Wie geen begrip heeft voor de ander, wie zich niet langer betrokken voelt, die ziet het mooie in het leven niet.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten